දහම් ලිපි සරණිය

කන්ද උඩරටට අයත් හාරිස්පත්තුව, දුම්බර, හේවාහැට, යටිනුවර, උඩුනුවර යන පස් රටෙහි හා සත් කෝරළය, සතර කෝරළය ආදී ප‍්‍රදේශයන්හි වැඩි වශයෙන් ප‍්‍රචලිත උඩරට නැටුම් හා වාදන පරම්පරා රාජකීය අනුග‍්‍රහය ලබා ඉතා විශිෂ්ට කලා සම්ප‍්‍රදායක් රටට බිහි කර අනාගතය උදෙසා දායාද කර දෙන ලදී. රජවරුන්ට පසු මෙම විශිෂ්ට කලා සම්ප‍්‍රදාය ආරක්ෂා කර ගැනීමෙහිලා උඩරට රදළයෝ ස්වකීය අනුග‍්‍රහය ලබා...

ඇසළ පෙරහර මංගල්ලය සංවිධානය වන අයුරු. (අතීතයේ හා වර්තමානයේ) අතීත තොරතුරු බුදුරජාණන් වහන්සේ විෂයෙහි ජීවමාන බුද්ධකාලයෙහි මෙන්ම, බෝධිසත්ත්ව සමයෙහි ද දිව්‍ය, බ්‍රහ්ම, මනුෂ්‍යාදී සැමදෙනා විසින් පෙරහර පූ‍ජෝත්සව පැවැත්වූ අයුරු බෞද්ධ සාහිත්‍යයෙන් අනාවරණය‍ වේ. දඹදිව ධර්මාශෝක රජු දවස පෙරහර පූජා සංකල්පය වඩාත් ප්‍රචලිත වූ අතර බෝධිසත්ත්ව හා බුද්ධ චරිතයේ සුවිශේෂී අවස්ථාවන් වූ...

ඇසළ පෙරහර මංගල්ලය හා බැඳුනු චාරිත්‍ර විධි. මහනුවර ඇසළ පෙරහර මංගල්ලය පෞරාණික චාරිත්‍ර විධි ඉස්මතුකර දැක්වෙන පෙරහර මංගල්ලයකි. මෙම පෙරහර මංගල්ලය නැරඹීමට වාර්ෂිකව දෙස්, විදෙස් ජනයා රැස්වන්නේ ඒ පෞරාණික, චිරාගත, සාම්ප්‍රදායික චාරිත්‍ර විධි අදටත් එසේම පවත්වා ගෙන එනු ලබන බැවිනි. මෙම චාරිත්‍ර බොහොමයක් බෞද්ධ ආගමික හා හින්දු ආගමික පුද සිරිත් සමඟ සංකලනය වී සිංහල සංස්කෘතියේ...

නොකිළිටි සිතින් දහම දකිමු දීඝ නිකායේ මහා වග්ගයෙහි ‘මහා සතිපට්ඨාන සූත්‍රය’ හා මජ්ඣිම නිකායේ ‘සතිපට්ඨාන සූත්‍රය’ යන තන්හි “එකායනො අයං භික්ඛවෙ මග්ගො සත්තානං විසුද්ධියා, සොක පරිද්දවානං සමතික්මාය, දුක්ඛ දොමනස්සානං අත්ථඞ්ගමාය ඤායස්ස අධිගමාය, නිබ්බානස්ස, සච්ඡිකිරියාය, යදිදං චත්තාරො සතිපට්ඨානා” හි සතිපට්ඨානය නම්, සතිය හෙවත් සිහිය මනා අරමුණෙහි පිහිටුවීම ය. සතර...

වේදනා මුල් සිඳ දමමු භාවනාවෙන් සිත දියුණු කර ගැනීමෙන්, කාම කෝපා‍දියෙහි නො මිනිස්කම් දුරලා උතුම් මිනිස් ගුණ වගා කර, කු`ඵ හරකකු වන් සිත දමනය කොට සංසුන් කර ගත හැකිය. එමගින් එලොව මෙලොව උභයාර්ථ සිද්ධියම සාධනය කර ගත හැකි වේ. භාවනාවෙන් මනා කොට පිහිටුවා ගත් සිතින් අවිද්‍යාවෙන් මි`දී සියලු ආකාරයෙන් සැනසිලි සුවය සදන නිවන් සුවය අත් කර ගැනීමට ද ම`ග හෙළි කර ගත...

අර්ථවත් ජීවිතයක්  “කතකබ්බං කුසලං   චරිතබ්බං බ්‍රහ්මචරියං  නත්ථි ජාතස්ස අමරණං”  උපන් හැම කෙනෙකුගේ ජීවිතය   අවසානයේ මරණය කරා ගෙන යන බැවින් ජීවත්වන කාලය ගත කළ යුතු ආකාරය සම්බුදු දහමෙන් මැනවින් අර්ථවත් කර ඇ...

ආනාපාන සතිය මජ්ඣිමනිකායෙහි අනුපද වග්ගයේ   සැවැත්   නුවර සමීපයෙහි     පුවරම්   නම් මුවර  මාපාවෙහි  භික්ෂූන් අමතා කළ ආනාපාන සති සූත‍්‍රයෙහි   එන    පරිදි භික්ෂූහු විවිධ භාවනාවල නියැලූණ හ. ඒ අතර ආනාපන්සි භාවනානුයොගයෙහි යෙදී වඩන භික්ෂූහු විසූහ. භාවිත බහුලීකෘත වශයෙන් ආනාපන්සි භාවනා මහත් ඵල මහානිශංස වෙයි. සතර...